Steriliseren in de snelkookpan en oven
Op verzoek hier hoe je met weinig middelen bijvoorbeeld op school voedingsbodems en glaswerk kunt steriliseren. Let wel goed op de veiligheid, met name bij de snelkookpan. Het werkt niet zoals thuis met de aardappels! en het gaat dus ook niet zo snel.
De snelkookpan
De snelkookpan of autoclaaf maakt het mogelijk om vloeistoffen te steriliseren. Dit komt omdat water onder druk wordt verhit als de pan luchtdicht is afgesloten.
Hierdoor stijgt de temperatuur. Boven een bepaalde druk zorgt een ventiel ervoor dat er stoom ontsnapt en de druk (en de bijbehorende) temperatuur constant is.
Voorwaarde voor het goed functioneren is wel dat eerst alle lucht uit de pan geblazen wordt en pas daarna de pan zichzelf sluit (autoclaaf).
De veiligheid is van groot belang. Bij het bereiden van maaltijden zitten de groentes "los" in de pan , dus niet in een potje of fles en kan na de kooktijd zonder risico de druk door de gebruiker eraf gehaald worden (zie voorschrift fabrikant). Anders zou je moeten wachten en dan is het geen snelkookpan meer.
Bij het steriliseren van vloeistoffen zoals een voedingsbodem in een fles met schroefdop mag je nooit zelf de druk van de pan afhalen! De druk daalt dan in de pan maar de vloeistof in de fles is nog heter dan 100 graden en zal overkoken, of eruit spuiten. Het flesje kan zelfs de pan uitvliegen (eigen waarneming). Dus rustig laten afkoelen en wachten tot de overdruk gedaald is (is te zien op het deksel, zie gebruiksaanwijzing) en het deksel eraf halen.
Wat met flessen en potten ook belangrijk is dat dat ze niet luchtdicht worden afgesloten, dus schroefdoppen los, je moet voelen dat ze omhoog kunnen om lucht te laten ontsnappen als de vloeistof kookt. Deksel halflos draaien. Flessen niet tot het randje vullen : kans op overkoken.
Wil je voorwerpen steriliseren, pak ze niet te stijf in, de lucht moet weg kunnen, alleen zuiver stoom onder druk krijgt een hogere temperatuur.
Stap 1: Pan met laagje water vullen
Stap 2 : flessen en/of buizen met vloeistof (voedingsbodem, verdunningsvloeistof) erin. Doppen los (half). Fles niet tot de rand vullen.
Stap 3 :verhitten, zie gebruiksaanwijzing, verschilt per pan. Als de pan op druk is begint de sterilisatietijd
Stap 4: na verhittingstijd, gas uit, en afblijven totdat ventiel en de druk uitzich zelf gedaald zijn. Dus geen dop eraf halen of aan ventiel zitten, is heel erg gevaarlijk.
Stap 5 : Deksel eraf pas als die er uit zichzelf af wil, met overhandschoenen flessen en buizen eruit halen. Deksels dichtdraaien. Niet te vroeg met de hete flesjes aan de gang gaan, ze kunnen overkoken en het werkt niet handig. Verder moeten voedingsbodems zo lauw mogelijk gegoten worden, dus vlak boven de 50 °C anders verdampt/condenseert het water en is de concentratie aan voedingsstoffen niet meer zoals bedoeld.
(je kunt zo ook appelmoes, appelsap, vruchten(saus) met minder suiker of zelfs zonder suiker, halfzoete jam en veel andere gerechten inmaken, dus houdbaar maken).
De meeste vloeistoffen kunnen bij 121 °C gesteriliseerd worden, en bij kleine flessen (minder dan een halve liter) duurt dat 20 minuten. Het hele proces duurt ongeveer een uur. (opwarmtijd, sterilisatie, afkoeltijd).
De oven
Met een gewone oven kun je glaswerk steriliseren, zoals lege reageerbuizen en glazen petrischalen.Let erop dat je geen kunststof in de oven zet, zoals een geplastificeerd reageerbuisrekje. Vloeistoffen kunnen zo niet gesteriliseerd worden (die gaan koken,en het water vervolgens verdampen, maar worden niet warmer dan 100°C) Denk eraan dat alles is afgesloten, na afloop moet het steriel blijven!
Deze droogsterilisatie duurt bij 160°C 2 uur en bij 170°C 1 uur.
klik hier voor de achtergronden van sterilisatie